Dünya tarihini şöyle bir düşünün, İnsanlık tarihini hayal edebildiğiniz kadar geçmiş yıllara doğru kafanızda canlandırmaya çalışın. Evet nedir Dünyanın en önemli 6 içeceği?
Aklınıza ilk gelen cevap “Su” olabilir mi? mümkün fakat bugünkü makalemizde temel ihtiyaçların dışındaki içecekleri inceleyeceğiz ve bu demek oluyor ki su, süt gibi içecekler bu makalenin dışında kalmaktadır.
Makalemiz; Orijinal adı “A History of the World in 6 Glasses” olan “Tom
Standage” imzalı “Altı Bardakta Dünya Tarihi” kitabından esinlenerek ve kendi yaptığım araştırmalar sonucunda bilgileri derleyerek yazmaya çalışacağım.
“İnsanlık tarihinden değil, insan yaşamının çeşitli yönlerinin tarihlerinden söz edilebilir sadece.”
Karl Popper
İçerik
Dünyanın en önemli 6 içeceği listesinin ilk sırasında olan Bira ile devam ediyoruz.
En Eski İçecek Bira
Bira insanlık tarihinin bilinen en eski içeceği olarak kayıtlarda yer almaktadır ve ilk kez MÖ 10000 yılı civarlarında tesadüf eseri bulunmuştur. Evet insanlar Bira yapmak için kafa yormadılar, zaten doğada olan birayı yanlışlıkla mayaladılar ve fermente olduğunda insana keyif veren içecek halini aldı. İnsanlık bu içeceği günümüzde hala içmektedir.
Biranın tarihinde, tesadüf sonucu buğday çorbasının mayalanması ile keşfedildiği, bu keşif sonucunda insanların yerleşik uygarlığı geçmesi ve biranın ham maddesi olan tahılı bol miktarla üretmenin ve ardından tabii ki sınır savaşlarının başlaması yazmaktadır.
Düşünebiliyor musunuz? İnsanlar yerleşik hayata aile, sosyalleşme, birlik dirlik, doğal afetlerden korunma ve birlikte büyük iş gücü için değil, birayı çok sevdikleri için geçtiği düşünülüyor.
Sümer ve Mısır kayıtlarından anlaşıldığı kadarıyla yazının bulunmasından sonra Ortadoğu’da başlıca içki olarak bol miktarda Bira tüketildi.
Mezopotamya‘da Bira
Bira neden ilk Mezopotamya civarlarında bulunmuştur? İnsanlığın ilk doğduğu yer olan Afrika kıtasından, iklim değişikliğine bağlı kuraklık, yiyecek kıtlığı, göç zorunluluğu oluşturduğu düşünülmektedir.
Doğada yetişen yiyecekleri toplama, avcılık gibi uğraşlarla yaşamını sürdüren insanoğlu bir süre sonra dikkate değer bir değişikle beraber yerleşik hayata geçerek çiftçilikle uğraşmaya başladı. Verimli topraklara sahip olan Bereketli Hilal bölgesi insanlık için inanılmaz bir alandı.
Bu yaşam tarzına geçişle bölgede yetiştirilen tahıllarla(arpa ve buğday) yeni bir içkinin farkına varıldı. Bu içki giderek sosyal hayatın merkezine yerleşti. Dolayısıyla göçebelikten köy yaşamına geçişte tanıklık gösteren ve insanların dini, ekonomik, toplumsal hayatına yer edinen biranın kökeni, bizzat uygarlığın kökeniyle iç içedir. Sümerler zamanında bira önemli bir işlevi üstlenir. Bu işlev Sümer betimlemelerine de yansımıştır. Ortak bir kaptan kamışla bira içmek yani birisiyle bir şeylerini paylaşmak konukseverliğin ve dostluğun simgesiydi. Sosyal hayatta önemli bir figür olan bira Mısırlıların ve Mezopotamyalıların tüm yaşamlarına sindi. Karmaşık toplumların ortaya çıkışı, yazılı kayıt tutma ve biranın popülerliği vs. tahıl fazlasının sonucuydu çünkü fazlalık-artık değer devamında üretmeyi, yeni şeyler ortaya koymayı getirmiştir.
Dünyanın en önemli 6 içeceği listesinin ikinci sırasında olan Şarap ile devam ediyoruz.
Roma – Yunanistan ve Şarap
Şarap üretimi binlerce yıllık bir geçmişe sahiptir. Günümüzde Gürcistan’ın yer aldığı bölge genellikle şarap üretiminin doğum yeri olarak kabul edilir.
Bu bölgedeki arkeolojik ve arkeobotanik çalışmaları, üzüm şarabı ve bağcılığın başlangıcına dair kanıtları MÖ 6000–5800 yılları arasına tarihlemiştir.
Çin Kayıtları
Çin’de MÖ 7000’ye tarihlenen çömleklerdeki tartarik asit kalıntıları göz önünde bulundurulduğunda bu bölgede şarap üretimine dair Gürcistan’dan daha eski kanıtlar mevcuttur, ancak bu içeceklerde üzüm yerine başka meyvelerin kullanılmış olması olasıdır. Bu içeceğin meyve ve pirincin karıştırılarak üretildiği düşünülmektedir.
Şarap günümüzde en ucuza bulunabilen içki çeşitlerinden olsada tarih boyunca böyle değildi. Kuzeydoğuda dağlık diyarlardan ithal edilen şarap ilk zamanlar Mezopotamya kültürü için egzotik ve sadece seçkinlerin içmeye gücü yetebildiği bir içkiydi.
Müttefikleri ve düşmanları sürekli değişen şehir devletlerinden oluşan ve çağdaş Batı düşüncesinin kökeni olan Antik Yunanistan’da şarap ile beraber tahıl çiftçiliğinin yerini yavaş yavaş asma ve zeytin yetiştiriciliği aldı. Şarap üretimi geçimlik olmaktan çıkıp sınai çiftçiliğe dönüştü. Çünkü artık şarap bir zenginlikti ve tahıldan kazanacağının daha fazlasını insanlar bağcılıktan kazanıyordu.
Dahası sosyal ve kültürel çevrelerde de çok yaygındı şarap. Symposion adı verilen ve katılanların şiirde, retorikte yarıştığı, tartışmaların gerçekleştiği bir ortamda şarap içiliyordu ve Antik Yunan’ın önemli filozoflarından olan Platon dersler verdiği Akademi’sinde öğretim tarzı olarak symposion’u model aldı. Derslerinden sonra öğrencileriyle beraber kendi belirlediği talimatlara göre “arkadaşlığın keyfini çıkarmak ve öğrenilenleri tazelemek” için birlikte yiyip içerlerdi. Roma halkı ve filozofları tarafından tercih edilen şarabın aksine bira, barbarların tükettiği bir içecek olarak lanse edildi ve şarap tüketmek sadece zevk işlevi görmeyen, bir yönüyle Romalılara göre üstünlüğün ve gücün sembolüydü.
Milattan önceki sosyal durumu
Öyle ki MÖ 87’de iktidar mücadelesinden galip çıkan Gaius Marius rakibi Sulla’yı destekleyenlerin peşine düşmüş. Bu durumdan dolayı statüsü düşük bir ahbabına sığınan Marcus Antonius şarabın bu sosyal farklılaşması yüzünden canından olmuştu. Ahbabı hizmetlisini gönderip üst sınıf, seçkin bir şarap almasını istemiş; bu durum dikkat çekmiş ve sonucunda Marius’un adamları Antonius’u yakalamış ve öldürmüştü. Görüldüğü üzere sadece zevk işlevi görmeyen şarap, bir yönüyle Romalılara göre üstünlüğün, gücün sembolüydü.
Antik Yunanın yerini Roma İmparatorluğu aldığında şaraba aynı önemi Roma İmparatorluğu da vermiştir. Antik Yunan zamanının aksine Roma’da şarap halkın her kesimine ulaşmıştı, zenginde fakirde içiyordu fakat bu sefer değişen kıstas hangi şarabın içildiği olmaya başladı. En iyi şaraplar zengin insanlara ayrılıyordu.
Dünyanın en önemli 6 içeceği listesinin üçüncü sırasında olan damıtık içkiler ile devam ediyoruz.
Damıtılmış İçkiler
Nedir bu damıtılmış içkiler?
Absent • Aquavit • Arak • Armanyak • Brendi • Changaa • Cin • Kalvados • Konyak • Likör • Mastika • Pastis • Pisco • Rakı • Rom • Tekila • Tsipouro • Uzo • Viski • Votka
Listemiz baya bir uzuyor fakat bu içkiler, listenin ilk iki sırasındaki bira ve şarabın aksine biraz daha fazla bilim gerektiren içkiler. Damıtma işleminden kısaca bahsetmek gerekirse; Damıtma ya da distilasyon, iki veya daha fazla bileşen içeren bir karışımın ısıtılıp, buhar ve sıvı faz oluşturmak suretiyle daha uçucu bileşence zengin karışımların elde edilmesini sağlayan ayırma işlemidir.
En bilinen damıtık içkiler
Rakı
Rakı, uçucu anason yağı ile aromatize edilmiş, eskitilmeyen, % 43-50 alkollü damıtık
bir içkidir. Avrupa Konseyi İspirtolu İçecekler Komitesi tarafından ülkemizde üretilen rakı,
“Türk Rakısı” olarak tanımlanmış, bileşimi ve diğer özellikleri tescil edilmiştir. Buna göre
Türk Rakısı, kısmen rektifiye edilmiş yüksek dereceli kuru ve yaş üzüm ham ispirtosunun
(suma) özel imbiklerde kendine özgü yöntemlerle ve anason tohumu ile 2. kez damıtılarak,
kısmi bir tasfiyeye tabi tutulmasıyla elde edilen damıtık bir içkidir.
Votka (Vodka)
Kökeni gizemle kaplı votkanın sahibi olduklarını iddia eden pek çok ülke ve kişiler
olmasına rağmen bu konuda en iddialı olan ülkeler Rusya ve Polonya’dır. Her iki ülkede de
votka en yaygın içecektir. Söylendiğine göre “vodka” kelimesi Rusça’da “su” kelimesinden
türemiştir. Votkanın doğuşunun 14. yüzyılda olduğu tahmin edilse de Rusya’da bu içkinin 9.
yüzyılda da içildiği söylenir. 12. yüzyılda tıbbi amaçlarla kullanılan votka, dezenfektan ve
aneztezik olarak kullanılmıştır. Her ne kadar ilk yapımı çavdar olsa da içimi fazlalaşınca
patates bir alternatif olarak ortaya çıkmıştır ve her ne kadar tadı çavdardan yapılan kadar iyi
olmasa da damıtılması diğer tahıllara oranla daha kolaylaşmıştır. Bugün votka; çavdar,
buğday, arpa ve mısırdan yapılmaktadır.
Viski
Bir Anglo-Sakson içkisi olan viskinin anavatanı İskoçya ve İrlanda’dır. Viski adı hayat
suyu anlamına gelen Gal dilindeki “Uisquebaugh” veya “Uisge beatha” kelimelerinin
İngilizceye dö¬nüştürülmesi (Whiskey) ile oluşmuştur. Viski denilince akla seçkin bir içkinin
gelmesi, bu içkinin uzun yıllar aristokratların himayesinde kalmış olmasıdır. 1900’lü yıllarda
ise küçük esnaflar da viski üretimini öğrenmişlerdir. Günümüzde ise teknolojinin gelişmesi ile
uzun yıllar beklemeksizin viski tüm insanlara çok ucuza sunulabilmekte ancak bu ucuz
viskiler dünyaca ünlenmiş viskilerin yerini hiçbir zaman tutamayacaktır.
Cin
Cin ve damıtık alkollü içkiler arasında iki ana fark vardır. Esas fark cin’in aromasını,
fermentasyon ürünlerinden çok katılan hammaddeden (ardıç) alması, ikincisi cin’in Avrupa
kıtasında, özellikle Hollanda’da, İngiliz adalarında ve Birleşik devletlerde yapılan, bir bakıma
uluslararası bir içki olmasıdır. Cin %40-45 alkol içeren ve ardıç meyveleri ile aromatize
edilmiş renksiz bir içkidir. Çeşitli ülkelerde yapılan cinlerde küçük ölçülerde kalite
farklılıklarına rastlanabilir.
Üretiminde ardıçtan başkakakule, melek otu, kişniş Frenk kimyonu, anason,
hıyarşember, acıbadem, rezene, terebentin, su zambağı, kökü, acı ve tatlı portakal kabukları
gibi droglarda kullanılabilir. Ürünün sürekli aynı özellikte olması için aromatik katkı
maddeleri uçucu yağ miktarı üzerinden hesaplanmalıdır. Aromatize edici maddelerin
kullanımı ve miktarı, cinin kalite ve karakterine, üreticinin amaç ve deneyimine bağlıdır.
Sömürge Döneminde Damıtık içkiler
MS 1000’li yıllarda Avrupa’da kültür denilince akla gelen şehir artık Roma olmaktan çıkmış, İslam devletlerinden olan Endülüs’ün başkenti Cordoba olmuştu. Sarayları, camileri, kapsamlı kanalizasyon sistemleri ve en önemlisi de yarım milyon kitap barındıran halk kütüphanesine sahipti. 10.yy Alman vakanüvis Hroswitha bu şehir hakkında dünyanın mücevheri olarak bahsediyordu. Cordoba, Şam, Bağdat gibi önemli kültür merkezlerinde bulunan Arap bilginler çeşitli kaynaklardan çeviriler yaparak bilimsel ilerlemeler kaydediyor, bu ilerleme sırasında bir tekniği de geliştirip popülerleştirdiler: damıtma tekniği.
Damıtma tekniğinin şarapta kullanılması
Cabir bin Hayyan damıtma tekniğini düzenli bir biçimde şaraba uyguladı ve şarap, damıtık içkilere dönüştürüldü. Bu içkiler eskiden bira ve şarapta olduğu gibi toplumda egemen duruma geldi ve önemli bir ekonomik ürün konuma dönüştü. Arap bilginler bu sonuca gündelik içki olmaktan öte simyasal bileşen-ilaç gözüyle bakmakta idiler. Fakat Hristiyan Avrupa’sında bu durum yaygınlaşmış. Hem içecek olarak tüketilip günümüzde tüketilen viskinin kökenini oluşturmuş hem de çeşitli vaka-hastalıklara karşı tedavi gözüyle görülmüştür. Şarabın damıtılmasıyla oluşan bu yeni maddeyi 12.yy da Arap metinlerden öğrenen Michael Salernus ilaç olarak kullanmış,
Köpek Öldüren
Latince tıp metinlerinde mucizevi bir ilaç “aqua vitae” yaşam suyu olarak anılmıştı. Çeşitli alanlarda önem kazanan bu damıtık içkilerin bir çeşidi olan eskiden “köpek öldüren” adı verilen zamanla rom diye anılan sert içki hafifletmek için denizcilerin su, limon vs. ile karıştırmasıyla grog adı verilen yeni bir karışıma dönüştü ve denizlerde içecek olarak bira yerine grog kullanılması fark edilmeden 17-18.yy da İngiliz üstünlüğünün kurulmasında rol oynadı. Çünkü denizci ölümlerinin ana nedenlerinden biri de C vitamini eksikliğinden kaynaklanan iskorbüt hastalığıydı ve biranın yerini alan grog C vitaminine sahipti. Önemli bir meta olan rom ilginç bir tarihsel gücün sonucuydu. Şeker Araplar vasıtasıyla Avrupa’ya girmiş, Kolomb Amerika’ya götürmüş, Afrikalı köleler tarafından yetiştirilmiş ve şekerin posasından damıtılmıştı. Yazarın ifadesiyle rom, Avrupalıların görmezden geldiği köle ticaretinin zalimliği olmadan varlığını koruyamazdı ve bir yanıyla rom birinci küreselleşme döneminin zaferinin ve baskıcılığının sıvı cisimleşmesiydi.
Siyasi Boyutu
Ayrıca siyasi bir boyutu da vardı. Amerika’da rom ticaretinin Fransa lehine olmasından dolayı kaygılanıp belli kalıplar çerçevesinde olmasını isteyen İngiltere’nin çıkarttığı Melas Yasası’nın uygulanmaması, Amerikan bağımsızlığına giden yolda ilk kıvılcımdı. 1781 yılında Amerika’nın kurulmasından sonra John Adams şöyle demiştir: Melasın Amerikan bağımsızlığında önemli bir unsur olduğunu itiraf etmekten neden utanmamız gerektiğini bilmiyorum. Birçok büyük olay, çok daha küçük nedenlerin sonucu olmuştur.
Dünyanın en önemli 6 içeceği listesinin dördüncü sırasında olan kahve ile devam ediyoruz.
Akıl Çağında Kahve
“Diğer içkilerden farklı olarak arılığı ve kendindeliği arttıran, beynin kuvvetli besini, ayık içki, kahve; imgelemin bulutlarını ve kasvetli ağırlığını dağıtan, şeylerin gerçekliğini hakikat ışığıyla aniden aydınlatan kahve.” Jules Michelet
Kahve, kökboyasıgiller (Rubiaceae) familyasının Coffea cinsinde yer alan bir ağaç ve bu ağacın meyve çekirdeklerinin kavrulup öğütülmesi ile elde edilen tozun su ya da süt ile karıştırılmasıyla yapılan içecektir.
Kahve ağacının ilk bulunduğu yer olan Habeşistan‘ın Kaffa yöresinin Arapça karşılığı “qahwah”dır. Araplar bugün bilinen kahveyi henüz tanımıyorken kelime keyif veren içki, şarap anlamında kullanmaktaydı. Bugünkü anlamını 14. yüzyılda kazanmaya başlamıştır. Bu Türkçede “kahve”ye dönüşmüş, buradan da Avrupa‘da café, caffe, koffie, coffee, koffie, Kaffee şekline gelmiştir.
Thomas Schoch – Yükleyenin kendi çalışması – http://www.retas.de/thomas/travel/laos2011/
17. Yüzyılda Kahve
17.yy’dan itibaren düşünürler Yunan felsefesinin kesinliklerini sorgulamaya başladılar. Galileo, Bacon gibi öncüler kör inancı reddedip, gözlem ve deneyden yana tavır aldılar. Bu yeni rasyonalizmin Avrupa’ya yayılmasıyla birlikte yeni bir içecek, kahve, yaygınlaşmaya başladı. Kahvenin zihinsel olarak bedene etkisini fark eden bilim insanlarının, entelektüellerin, kâtiplerin vs. vazgeçilmez tercihi oldu. Bir anlamda diyalektiksel bir madde haline dönüşerek alkolün anti-tezi konumunu aldı. Alkolün sarhoş edici, gerçekliği bulanıklaştıran etkisine karşın ayıltıcı, algılamayı yükselten bir içecek olarak görülmeye başlandı.
Dahası, Yunanlıların ve Romalıların tanımadığı bir şey olduğu için bu içeceği tadıyor olmak bir bakış açısına göre eski dünyanın sınırlarının ötesine geçebildiklerini vurgulamanın yoluydu. Akıl çağı için idealdi. Kahveyi içecek olarak üretme, tüketme pratiği Yemen’e ait bir yenilik olduğu söylenir. Zamanla kahvelerin tüketildiği mekânlar olan “kahvehane” sosyal hayatın vazgeçilmezi olacak ve enerjisini kahveden alan bir iş ağı, platform konumunu alacak, hatta siyasi, dini, edebi, bilimsel çalışmaların merkezi olacak bir kültür haline dönüşecektir.
Thomas Macauley bir kitabında şunları yazar: “Yabancılar Londra’yı diğer kentlerden ayırt eden şeyin kahvehane olduğunu söylüyorlardı. Kahvehane Londralının eviydi, bir beyefendiyi tanımak için Fleet Street’te ya da Chancery Lane’de oturup oturmadığı değil, Grecian’a ya da Rainbow’a düzenli gidip gitmediği sorulurdu.”
Çeşitli meslek gruplarının ilgisine göre farklı farklı kahvehane çevreleri oluşacaktır Avrupa’da. Kahvehaneler öyle bir toplumsal itibar belirleyicisi haline dönüşmüştü ki ticaret erbabı için mesken olan Jonathan’s Kahvehanesinden kovulmak önemli bir iş kaybı anlamına gelirdi. Önemli bir siyasal alan işlevini gören kahvehane kültürü, Voltaire’nin fikirlerinden dolayı İngiltere’ye gönderilmesiyle oradan gördüğü izlenim-tecrübeler yoluyla Paris’e girmiştir ki 89 devrimine uzanan süreçte önemli bir rol üstlenmiştir.
Dünyanın en önemli 6 içeceği listesinin beşinci sırasında olan çay ile devam ediyoruz.
Çay ve İngiliz İmparatorluğu
Çay, çeşitli bitkilerin yapraklarının, çiçeklerinin, köklerinin, gövdelerinin, kabuklarının, tohumlarının kaynatılmasıyla veya haşlanmasıyla elde edilen bir içecek türüdür. Çay çalısının bilimsel ismi Camellia sinensistir. Çay, çalının yapraklarının fermantasyonu, ısıtılması, kurutulması ve bazen diğer meyve veya bitkilerle karıştırılması sonucu hazırlanır.
Günümüzde insan hayatının vazgeçilmezi olan, her saat tercih edilebilen çayın kökeni Çin’e dayanır. Dünyaya yaygınlaşması ise güneşin batmadığı imparatorluk deyimiyle anılan İngiltere’nin doğuyla -masum ifadesiyle- etkileşimi sonucu olmuştur. Sudan sonra belki de en fazla tüketilen içecek olan çay, bir yönüyle, emperyalizmin, sanayileşmenin öyküsüdür. Doğu Hindistan Kumpanyası olarak bilinen şirket zamanla İngiliz gücünün doğudaki tezahürü konumuna geldi.
İngiltere’de Çay
William Playfair’e göre bu şirket zamanla sıradan, sınırlı bir tüccarlar topluluğu iken Doğu’nun yargıcı haline geldi. İngiltere’ye ulaştığında ilk olarak seçkinlerin gözdesi olan çay, toplum genelinde pahalılığı yüzünden ulaşılamayan bir metaydı. Çayın yerine daha ucuz olan kahve tercih ediliyordu. Zamanla her eve giren çay İngiltere’de herkesin içtiği bir ürün haline dönüşmüş ve bu durum nedeniyle “İngiltere ve Çay” ayrılmaz bir ikili olmuştur.
18.yy sonlarına gelirken bir mucit olan Richard Arkwright iplik eğirme tezgâhı geliştirdi. Bu gelişme ilk modern fabrikaya dönüştü ve İngiltere’yi sanayileşmiş ülkeye dönüştürdü. Diğer alanlara da yansıyan bu gelişme dizisi bireysel el gücünün işlevini makineye devretti ve sonuç itibariyle geleneksel olan işgücünü olumsuz bir şekilde etkiledi.
Makineleşmeden dolayı süregelen İngiliz mallarındaki bolluk ve ucuzluk dış sermayeyi iflasa sürükledi. 17.yy’da kâtiplerin, işadamlarının vazgeçilmezi olan kahve gibi, bu yeni gelişmeler sonrası çay da fabrikalardaki işçilerin vazgeçilmezi haline dönüştü. Fabrika sahipleri işçilere “çay molaları” vermeye başladı. Doğu Hindistan Kumpanyası’nın yaptığı bu çay ticaretinde dış sebepler dolayısıyla dalgalanmalar yaşandı ve şirket İngiltere’ye karşı borçlu konuma düştü. Çayın yaygınlaşmasından dolayı değerinin azalması da bu borcun ödenmesini zora soktu. Bu sefer şirket afyon ticaretine başlayarak çaydan daha fazla kar sağladı.
Afyon ticaretinden dolayı kötüleşen Çin-İngiliz ilişkileri artık öyle bir aşamaya gelmişti ki çeşitli nedenlerden dolayı savaş(1839-1842) patlak verdi. İngiltere teknolojik üstünlükten dolayı savaşı kazandı, savaş sonrası imzalanan Nanking anlaşmasıyla beraber İngiltere için egemenliğini genişleten, Çinliler için ise son derece alçaltıcı olan yaptırımlar geldi. İngiltere Çin’in limanları üzerinde söz sahibi olmuştu artık.
Türkiye’de Çay
Türk çayı, Türklere özgü bir çay pişirme ve sunma yöntemidir. Bu usulde, çay, iki parçadan oluşan bir çaydanlık kullanılarak yapılır. Türkiye’de bir çeşit siyah çay üretilmekte olup, Doğu Karadeniz kıyılarında yetişir. Bu çay türüne de halk arasında Türk çayı adı verilir.
Geleneksel olarak Türk çayı çaydanlık ve demlik adı verilen ve çay yapımı için üretilmiş kaplarda yapılır. Büyük kaba (çaydanlık) su, diğer kaba ise çay konulur. Kaynamakta olan su çay tozunun üzerine dökülerek güçlü bir çay elde edilir. Eğer su fazla konulursa açık bir çay, az konulursa koyu kıvamlı bir çay elde edilir. Servis sırasında çay bardağı adı verilen küçük cam bardaklara önce dem, sonra su konulur ve şekeri en son ilave edilir.
Türkiye’de çay genellikle Doğu Karadeniz’de ve Rize ili sınırlarında yetişmektedir. İlk önce onu oraya Muğlalı ziraat mühendisi Zihni Derin ile Rizeli avukat Hulûsi Karadeniz 1920’lerde Rusya’dan ilk çay fidelerini getirdiler.
2004 yılında Türkiye 205.500 tonluk (dünyanın toplam çay üretiminin %6,4) çay üretimi ile dünya üzerindeki en büyük çay pazarlarından biri olmuştur. Ayrıca, 2004’te Türkiye kişi başına 2,5 kg’lık çay tüketimi ile dünya birincisi olmuş, onu kişi başına 2,1 kg ile İngiltere izlemiştir.
Dünyanın en önemli 6 içeceği listesinin altıncı sırasında olan Coca-Cola ile devam ediyoruz.
Coca-Cola ve Amerika’nın Yükselişi
Coca-Cola, Amerika Birleşik Devletleri kökenli, karamelize şekerle tatlandırılmış, alkolsüz içecek markası. Dünyada en fazla tüketilen meşrubat olan Coca-Cola uluslararası araştırma ajansı Interbrandin sıralamasında 2005-2016 yılında dünyanın en pahalı markası olarak tanındı.
Fastfood sektörünün temel ürünü olan kola Mayıs 1886’da bir eczacı olan John Pemberton’un ilaç denemeleri sırasında bulunmuş, ilk zamanlar tıbbi bir ilaç olarak satışı yapılmış daha sonra serinletici bir içecek olarak sektör değiştirmiştir. 2014 yılında en değerli 3. Marka olan Coca-Cola’nın yükselişi Amerika’nın yükselişi ve onun değerlerinin cisimleşmesiyle eşdeğer görülebilir.
Tıpkı İngiliz imparatorluğunun serüvenini bir fincan çayda görebildiğimiz gibi, Amerika’nın küresel alanda yükselişini de kolayla beraber görebiliriz. Amerika’nın içe dönük politikadan küreselleşmeye yönelik politikaya yüzünü çevirmesiyle beraber Coca-Cola da küresel bir marka haline dönüştü.
ABD dünyaya yayıldıkça Coca-Cola da onlarla beraber yayıldı. Öyle ki şirketin başkanı maliyeti ne olursa olsun Amerikan askerine 5 sente bir şişe Coca-Cola temin edebilir diye açıklama yaparak aynı zamanda markanın yurtsever, Amerika’nın savaş çabalarını destekler bir görünüm almasını sağladı. Artık Amerikan askerinin bulunduğu yerde talep üzerine kola üretim fabrikası da açılmaktaydı.
2. Dünya savaşı yıllarında bir reklamında geçen sözler “Amerika ve Coca-Cola” ilişkisini özetlemektedir aslında: “Bir ABD savaş gemisinin gittiği her yere Amerikan yaşam tarzı da gider… Doğal olarak Coca-Cola da.”
Sonuç
Bu 6 içecek türüyle insanlığın geçmişi tanımlandı. İlk yerleşim yerleri insanların temel ihtiyacı olan su kıstas alınarak kuruldu. O vazgeçilemezdi çünkü. Geleceği anlatacak-tanımlayacak içecek de tekrar tarihin başından beri önemli rol oynayan su mu olacak acaba? Altın, elmas, petrol vs. gibi kaynaklar için yapılan savaşlar yerini suya mı bırakacak gelecekte? 1979’da Mısır devlet başkanı Enver Sedat şöyle diyordu:” Mısır’ı tekrar savaşa sokacak tek konu sudur.”
Genel konular hakkında daha fazla yazı okumak için tıklayın.
Kaynaklar:
- 6 Bardakta Dünya Tarihi Kitabı: Kitabı online PDF olarak sunan Hasan el-Basri ve alındığı tarih: 28 Şubat 2021 Arşiv Bağlantısı
- Damıtılmış içkiler: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Alındığı Tarih: 28 Şubat 2021. Alındığı Yer: Arşiv Bağlantısı
- Bu yazıyı yazmak için ilhan alınan kaynak Sertaç Aktan Alındığı Tarih 28 Şubat 2021 Arşiv Bağlantısı
- Genel Araştırma: https://tr.wikipedia.org/
